Kierownik projektu: prof. dr hab. Karol Myśliwiec
Numer projektu: 2013/11/B/HS3/04472
Źródło finansowania: Narodowe Centrum Nauki, konkurs Opus 6
Okres realizacji projektu: 11 lipca 2014 - 10 stycznia 2018
Słowa klucze: Egipt, Sakkara, Sucha Fosa, Archeologia Egiptu
Przyznano: 477 525,00 zł.
1. Cel prowadzonych badań/hipoteza badawcza
Cmentarzysko w Sakkarze stanowi część rozległej nekropoli Memfis – stolicy Egiptu w czasach Starego Państwa (ok. 2700-2130 p.n.e.). Polskie wykopaliska (prowadzone bezpośrednio na zachód od kompleksu piramidy schodkowej) przyniosły rewelacyjne wyniki, a wraz z nimi – szereg problemów wymagających rozwiązania. Głównym obiektem badań w ramach proponowanego projektu jest tzw. Dry Moat (Sucha Fosa), jedną z najbardziej monumentalnych i jednocześnie zagadkowych struktur archeologicznych zidentyfikowanych do chwili obecnej na obszarze Sakkary. Ten szeroki (ok. 40 m) i głęboki (ok. 20 m) rów wykuty w litej skale otacza kompleks najstarszej piramidy świata. Struktura ta poprzez swoje rozmiary i całkowite wypełnienie osadami piaszczysto – gruzowymi stanowi rodzaj zalakowanego depozytu (tzw. kapsuła czasu) zawierającego nie tylko liczne obiekty archeologiczne, lecz także niemal kompletny zapis zmian klimatu utrwalony w wypełniających ją osadach, począwszy od wczesnego okresu Starego Państwa (ok. 2600 p.n.e) niemal do czasów współczesnych, mimo to nie była dotychczas przedmiotem systematycznych i kompleksowych badań archeologicznych.
2. Zastosowana metoda badawcza/metodyka
Projekt jest z założenia multidyscyplinarny, dlatego zespół badawczy przeprowadzi zarówno analizę historyczną (źródła pisane, materiały archiwalne), archeologiczną i antropologiczną, jak też elementy metody nauk ścisłych, przy użyciu sprzętu i technologii pozwalających na osiągnięcie najwyższych naukowych standardów (badnia geofizyczne oraz laboratoryjne) Korelacja wyników badań włączających różne dziedziny nauki umożliwi uściślenie chronologii rozwoju Sakkary jako centralnej części nekropoli memfickiej i stworzenie nowych kryteriów dla datowania i interpretacji, które mogłyby znaleźć szersze zastosowanie, również na innych stanowiskach.
3. Wpływ spodziewanych rezultatów na rozwój nauki, cywilizacji, społeczeństwa
Badania na obszarze Suchej Fosy mogą zrewolucjonizować dotychczasowe poglądy nie tylko na temat tej nekropoli, lecz także rozwoju społeczeństwa egipskiego w ogóle, w tym szczególnie przyczyny okresowego upadku państwa faraonów pod koniec 3. tys. p.n.e. Realizacja proponowanego projektu pozwoliłaby polskiej misji włączyć się w najnowszy, tj. multidyscyplinarny nurt prac badawczych realizowanych na terenie Egiptu. Warto też podkreślić, że jego wieloaspektowość daje możliwość publikowania wyników w najwyżej punktowanych czasopismach naukowych. Innym ważnym celem projektu jest stworzenie krzywej paleoklimatu dla obszaru północnego Egiptu i skorelowanie jej z regionalnymi zmianami paleośrodowiskowymi. Badania geoarcheologiczne osadów na stanowisku w Sakkarze zostaną skorelowane z wynikami wieloletnich badań archeologicznych i geoarcheologicznych, a także powiązane z kwerendą dostępnych źródeł ikonograficznych i tekstowych, co ma umożliwić rekonstrukcję fluktuacji klimatu i zmian w środowisku naturalnym, jakie zachodziły w północnym Egipcie w okresie późnego Starego Państwa.